Πέμπτη, Δεκεμβρίου 20, 2007

Προς μια νέα κατάκτηση της ανθρωπότητας: την κατάργηση της θανατικής ποινής

«Σταματήστε τώρα την θανατική ποινή», «η θανατική ποινή δεν έχει θέση σε μια πολιτισμένη κοινωνία», «θάνατος στην θανατική ποινή» είναι ορισμένα από τα συνθήματα που ακούγονται συνήθως από εκείνους που αγωνίζονται για την κατάργηση της θανατικής ποινής παγκοσμίως.

Είναι γεγονός ότι η θανατική ποινή αποτελεί την πλέον απάνθρωπη, ταπεινωτική και σκληρή τιμωρία, αφού καταστρατηγεί το οικουμενικά ύψιστο ανθρώπινο δικαίωμα, το δικαίωμα στη ζωή. Παράλληλα, το γεγονός ότι το ίδιο το δικαστικό σύστημα και οι αρχές της εκάστοτε πολιτείας κάνουν χρήση αυτού του είδους της τιμωρίας, μετατρέπει το κράτος σε δήμιο και αποκτηνώνει τις κοινωνίες που συνειδητά ή ασυνείδητα υιοθετούν τον φόνο ως μέρος της λειτουργίας τους.

Πέραν της ηθικής διάστασης (αφαίρεση ανθρώπινης ζωής), η εσχάτη των ποινών δημιουργεί πάντοτε ένα απόλυτο και αμετάκλητο αποτέλεσμα. Η πολιτεία με αυτόν τον τρόπο αρνείται να εφαρμόσει την αρχή της αποκατάστασης και της επανένταξης του κατηγορουμένου στην κοινωνική ζωή. Απαρνείται συνεπώς τον υπέρτατο σκοπό των σωφρονιστικών ιδρυμάτων, αφαιρώντας και κάθε πιθανή μεταμέλεια του ίδιου του κρατουμένου.

Η τελεσίδικη προσφυγή στην αφαίρεση της ζωής του κρατουμένου διακινδυνεύει ακόμη το αμετάκλητο λάθος εκτέλεσης ενός αθώου ανθρώπου (δυνατότητα μελλοντικής απόδειξης της αθωότητας κάποιου κρατουμένου). Δυστυχώς, τα παραδείγματα εκτέλεσης αθώων πολιτών παγκοσμίως δεν είναι λίγα. Αληθινά τέτοια σενάρια αποτέλεσαν άλλωστε και το περιεχόμενο μιας σειράς κινηματογραφικών επιτυχιών, όπως «Η Ζωή του David Gale» (The life of David Gale) με τον Kevin Spacy, «Το Πράσινο Μίλι» (The Green Mile) με τον Tom Hanks και το «Θα Ζήσω» (Dead Man Walking) με τον Sean Penn και την Susan Sarandon.

Στην αντίπερα όχθη, βασικότερο επιχειρήματα των υπερασπιστών της θανατικής ποινής είναι η καταστολή και μείωση της εγκληματικότητας. Αντίθετα όμως με τα όσα οι υποστηρικτές της ευαγγελίζονται, επίσημα στοιχεία σε χώρες ή πολιτείες που συνεχίζουν να πραγματοποιούν εκτελέσεις (όπως οι ΗΠΑ) δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Η θανατική ποινή λοιπόν, όπου και αν συνεχίζει να εφαρμόζεται, αποδεικνύεται ότι δε συμβάλει στην αποτροπή του εγκλήματος.

Με βάση μάλιστα τις παγκόσμιες τάσεις, τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μεγάλη πρόοδος στον αγώνα για την κατάργηση της θανατικής ποινής διεθνώς. Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας, 133 κράτη έχουν ήδη καταργήσει τη θανατική ποινή στο νόμο ή στην πράξη. Ειδικότερα, από τις χώρες που διατηρούν τη θανατική ποινή, 25 διεξήγαγαν εκτελέσεις στην διάρκεια του τελευταίου χρόνου. Παρατηρείται, ταυτόχρονα, μια «υπερ-συγκέντρωση» εκτελέσεων, με το 91% των καταγεγραμμένων εκτελέσεων (για το 2006) να συντελούνται σε έξι μόνο χώρες: στην Κίνα, το Ιράν, το Ιράκ, το Πακιστάν, το Σουδάν και τις ΗΠΑ.


Επιπρόσθετα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, που προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αγωνίζονται για την κατάργηση της θανατικής ποινής, κατάφεραν πρόσφατα (στις 15 Νοεμβρίου 2007) να παρουσιάσουν στον ΟΗΕ τις υπογραφές πέντε εκατομμυρίων πολιτών από όλα τα μήκη και πλάτη της γης που ζητούν την εφαρμογή μορατόριουμ (αναστολής) των εκτελέσεων διεθνώς. Με αφορμή αυτό το γεγονός, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών έκανε, με τη σειρά της, ένα ιστορικό βήμα στον αγώνα για την παγκόσμια κατάργηση της θανατικής ποινής. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή του ΟΗΕ, με ψήφισμά της, καλεί όλα τα κράτη που διατηρούν σήμερα τη θανατική ποινή να εφαρμόσουν το μορατόριουμ των εκτελέσεων.

Το συγκεκριμένο ψήφισμα (αν και μη δεσμευτικό) δημιουργεί περισσότερες ελπίδες για την κατάργηση της θανατικής ποινής παγκοσμίως. Αποτελεί ένα σημαντικό βήμα, τόσο γιατί επιτυγχάνεται μεγάλη πρόοδος σε οικουμενικό επίπεδο, όσο και γιατί αποδεικνύει την αυξητική παγκόσμια «τάση» ενάντια στην εσχάτη των ποινών.

Σθεναρά λοιπόν οφείλουμε να πιστεύουμε ότι ένας κόσμος χωρίς θανατική ποινή είναι εφικτός. Υπάρχει όμως ακόμη πολύς δρόμος να διανύσουμε και γι’ αυτό ο αγώνας συνεχίζεται…

{ Περισσότερες Πληροφορίες για την εκστρατεία κατάργησης της θανατικής ποινής σε ολόκληρο τον κόσμο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της Διεθνούς Αμνηστίας: www.amnesty.org.gr και της Παγκόσμιας Συμμαχίας κατά της Θανατικής Ποινής: www.worldcoalition.org }


Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"
www.politis-thrakis.gr

Πέμπτη, Δεκεμβρίου 13, 2007

Εκπαίδευση και Διαφάνεια: μήπως ήρθε η ώρα για πραγματικές αλλαγές;

Την περασμένη εβδομάδα, είδαν το φως της δημοσιότητας δύο ιδιαιτέρως σημαντικές, αλλά και συνάμα αποκαρδιωτικές, για την Ελλάδα μελέτες. Και οι δύο προέρχονται από διεθνής οργανισμούς: η πρώτη από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και η δεύτερη από την Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Διεθνής Διαφάνεια».

Σύμφωνα με την πρώτη μελέτη (αυτή του ΟΟΣΑ) η Ελλάδα παίρνει «κάτω από την βάση» όσον αφορά την επίδοση 15χρονων μαθητών σε τρία γνωστικά αντικείμενα: τις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και την κατανόηση κειμένου.

Σε σύνολο 57 χωρών που έλαβαν μέρος στην έρευνα, τα ελληνικά σχολεία καταλαμβάνουν την 38η θέση στις φυσικές επιστήμες, την 36η θέση στην κατανόηση κειμένου (από την 30η το 2003), και την 39η στα μαθηματικά (από την 32η το 2003). Οι επιδόσεις αυτές είναι από τις τελευταίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και πολύ κοντά στις επιδόσεις της Ρωσίας.

Περνώντας στη δεύτερη μελέτη, αυτή της «Διεθνούς Διαφάνειας», τα αποτελέσματα είναι ακόμη πιο συγκλονιστικά. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 56η θέση παγκοσμίως στην καταπολέμηση της διαφθοράς (από την 46η θέση όπου βρισκόταν το 2004), αποτελώντας ουραγό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με εξαίρεση την Βουλγαρία και Ρουμανία).

Όπως επιπλέον προκύπτει από την έρευνα, το 27% των Ελλήνων (σχεδόν το 1/3) που ήρθαν σε επαφή με κάποια δημόσια υπηρεσία ή οργανισμό το 2007 κατέφυγε στη δωροδοκία, για να διεκπεραιώσει κάποια υπόθεσή του. Το ποσοστό αυτό όχι μόνο είναι το υψηλότερο που καταγράφεται στην Ευρώπη, αλλά συναγωνίζεται τη διάδοση του φαινομένου σε χώρες όπως η Σενεγάλη, οι Φιλιππίνες και η Μολδαβία.

Ακόμη πιο ανησυχητικό στοιχείο αποτελεί η συνεχής διόγκωση του προβλήματος, αφού η Ελλάδα κατρακυλά συνεχώς στην κατάταξη της λίστας. Όπως σημειώνει η έρευνα, σε σχέση με το 2006, στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση της διαφθοράς κατά 60%! Η έρευνα αποδεικνύει επίσης ότι η αυξανόμενη διαφθορά στην χώρα μας είναι διάχυτη σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου.

Παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτές προαναφερθείσες έρευνες είναι φαινομενικά ασύνδετες, εντούτοις μπορεί κάποιος να εντοπίσει ορισμένα σημεία με κοινό παρονομαστή. Μια πρώτη παρατήρηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι οποιαδήποτε πολιτική καταπολέμησης της διαφθοράς οφείλει να αρχίζει από το σχολείο και μάλιστα να περιλαμβάνει πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ορισμένα μόνο από αυτά είναι η διδασκαλία και η ανταλλαγή γνώσεων, πρακτικών και συμπεριφορών αντίστασης κατά της διαφθοράς. Οι μαθητές θα πρέπει να ενημερώνονται για τους νόμους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, με απώτερο σκοπό να είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε οποιοδήποτε ηθικό δίλημμα. Θα πρέπει ακόμη το ίδιο το σχολείο να τους προτρέπει να γίνουν ενεργοί πολίτες και να απορρίψουν, μια για πάντα, τις πρακτικές που αντιβαίνουν στη διαφάνεια.

Συγχρόνως, μέσω της εκπαίδευσης, θα πρέπει να προωθούνται μια σειρά ηθικών αξιών που θα καταστέλλουν τη διαφθορά. Ειδικότερα όσον αφορά τους μαθητές λυκείου, 15-16 ετών (λίγο πριν την ενηλικίωσή τους) το σχολείο οφείλει να «μπολιάζει» στις συνειδήσεις τους, πάγιες δημοκρατικές αξίες, όπως τη διαφάνεια που οδηγεί στην «καθημερινή δημοκρατία». Ένα νεωτεριστικό «κίνημα διαφάνειας» θα πρέπει να γεννηθεί από τις «πρώιμες» αυτές ηλικίες και να συμπαρασύρει στο διάβα της το σύνολο των πολιτών της χώρας προς μια πλήρη και εξυγιασμένη δημοκρατία, δίχως φαινόμενα διαφθοράς.

Πως όμως μπορεί αυτό να επιτευχθεί σε μια εκπαιδευτική κοινότητα η οποία, όπως αποδεικνύει η μελέτη του ΟΟΣΑ, αντιμετωπίζει τόσα σοβαρά προβλήματα; Όταν ακόμη και στα (υποτίθεται) αυτονόητα, όπως για παράδειγμα η κατανόηση ενός κειμένου από ένα 15χρονο γίνεται με μεγάλη δυσκολία; Μήπως τελικά οι δύο έρευνες δείχνουν την γενικευμένη κακή εικόνα που παρουσιάζει η παιδεία στον τόπο μας; Μήπως επιτέλους ήρθε η ώρα για πραγματικές και ουσιαστικές αλλαγές;


{Η έρευνα του ΟΟΣΑ έχει την ονομασία «Διεθνές Πρόγραμμα για την Αξιολόγηση των Μαθητών (ΡΙSΑ) 2006». Συμμετείχαν περισσότεροι από 400.000 μαθητές από συνολικά 57 χώρες- 30 χώρες μέλη του ΟΟΣΑ και επιπλέον 27 συμμετέχουσες χώρες. Η Ελλάδα συμμετείχε με 192 σχολεία και τα αποτελέσματα προκύπτουν από τις απαντήσεις 4.871 μαθητών στα τρία γνωστικά αντικείμενα. Περισσότερες πληροφορίες για την έρευνα του ΟΟΣΑ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: www.oecd.org

Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Διεθνής Διαφάνεια» αποτελεί τον πλέον αξιόπιστο και ανεξάρτητο παγκόσμια φορέα στη μελέτη της διαφθοράς και των επιπτώσεών τη. Διεξάγει την συγκεκριμένη έρευνα (Βαρόμετρο) κάθε χρόνο. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: www.transparency.org }



Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"
www.politis-thrakis.gr

Πέμπτη, Δεκεμβρίου 06, 2007

Όταν οι ηγέτες θέλουν…

Στο προηγούμενο φύλλο του «Πολίτη της Θράκης» (ειδικό αφιέρωμα στην Κλιματική Αλλαγή) γράφαμε ότι μετά τις τελευταίες εκλογές στην Αυστραλία, εξελίξεις θα πρέπει να αναμένονται στην περιβαλλοντική πολιτική της χώρας. Αποδεικνύεται ότι οι πρώτες κυβερνητικές μεταβολές σε αυτόν τον τομέα, πραγματοποιούνται ήδη με ιλιγγιώδη ταχύτατα. Δεν πέρασε ούτε μια εβδομάδα από την εκλογή του Εργατικού Κόμματος και η νέα ηγεσία έκανε ήδη πράξη μια από τις βασικότερες προεκλογικές δεσμεύσεις της: την επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο.

Αν και η επικύρωση του Πρωτοκόλλου είχε «λιμνάσει» για πολλά χρόνια λόγω της αδιαλλαξίας της προηγούμενης Κυβέρνησης των συντηρητικών, η νέα ηγεσία κατάφερε να το κάνει πραγματικότητα, εντός μάλιστα μιας μόνο εβδομάδας! Έτσι η Αυστραλία έπαψε να αποτελεί το «αποκούμπι» των ΗΠΑ στην μη επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, καθώς έως πρότινος ήταν οι δύο μόνο ανεπτυγμένες χώρες παγκοσμίως που δεν το είχαν επικυρώσει. Με αυτόν τον τρόπο, εφ’ εξής η Αυστραλία, αφήνει πλέον τις ΗΠΑ στον «μοναχικό» δρόμο που έχει επιλέξει η Κυβέρνηση Μπους.

Η ραγδαία αυτή αλλαγή περιβαλλοντικής πολιτικής στην Αυστραλία είναι εξαιρετικής σημασίας και αποδεικνύει καταρχήν ότι όταν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση, όταν με άλλα λόγια οι ηγέτες θέλουν, πολλά μπορούν να επιτευχθούν. Εξασφαλίζει, επιπλέον, σε παγκόσμιο επίπεδο, και μια ενεργότερη συμμετοχή της Αυστραλίας στην «μετά-Κιότο» εποχή στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, που μόλις αρχίζει.

Ακόμη όμως πιο πρωτοποριακή ήταν η απόφαση της ηγεσίας των Αυστραλών Εργατικών να αναθέσουν το Υπουργείο Περιβάλλοντος στον πρώην ροκ καλλιτέχνη, Peter Garrett. Όσο κι αν αυτό φαντάζει «εξωπραγματικό» για τα πολιτικά δεδομένα αρκετών χωρών (μεταξύ των οποίων ίσως και της Ελλάδας) η νέα ηγεσία της Αυστραλίας επέλεξε να εναποθέσει την περιβαλλοντική της πολιτική σε έναν κοινωνικά και περιβαλλοντικά ευαίσθητο καλλιτέχνη, αντί σε έναν «πολιτικό καριέρας», όπως πιθανόν «συμβατικά» θα συνέβαινε αλλού.

Τυχαίο επικοινωνιακό γεγονός, θα έλεγε κάποιος. Κι όμως η πραγματικότητα φαντάζει διαφορετική, αφού ο Garrett διαθέτει έντονη πολιτική και περιβαλλοντική συνείδηση. Χαρακτηριστικότερη ίσως απόδειξη η αγωνία του για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων της Αυστραλίας. Να σημειωθεί μόνο ότι η μεγαλύτερη επιτυχία του (1987) «Beds are Burning», αναφερόταν στις αδικίες που βίωναν οι αυτόχθονες της χώρας. Εξάλλου, ο ίδιος υπήρξε, στο παρελθόν, επικεφαλής του Αυστραλιανού Ιδρύματος Περιβάλλοντος καθώς και μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου της Greenpeace.

Αλλά και το ίδιο το συγκρότημά του (Midnight Oil) έχει αποδείξει σε πολλές περιπτώσεις την κοινωνική και περιβαλλοντική του ευαισθησία. Το 1990, για παράδειγμα, το συγκρότημα είχε πραγματοποιήσει συναυλία διαμαρτυρίας έξω από ορυχείο ουρανίου στην Αυστραλία, διαδηλώνοντας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Επανέλαβε μάλιστα την ίδια συναυλία έξω από την έδρα της εταιρείας Exxon στην Νέα Υόρκη όπου ακούστηκε και το σύνθημα: «Οι Midnight Oil σας κάνουν να χορεύετε, η Exxon Oil μας κάνουν να αρρωσταίνουμε» («Midnight Oil Makes You Dance, Exxon Oil Makes Us Sick»). Πιο πρόσφατο παράδειγμα κοινωνικής ευαισθησίας, η επανένωση του συγκροτήματος (μόνο για μια συναυλία) για την συμμετοχή στο Wave Aid και την συγκέντρωση χρημάτων για την καταστροφή που προκλήθηκε από το φονικό τσουνάμι στην Νοτιοανατολική Ασία.

Μετά από σχεδόν 12 χρόνια διακυβέρνησης των συντηρητικών του Τζον Χάουαρντ στην Αυστραλία, υπήρξαν δύο μελανά σημεία της χώρας διεθνώς: η συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο στο Ιράκ (η Αυστραλία υπήρξε από τους πιο πρόθυμους Αμερικανικούς συμμάχους μαζί με την Μεγάλη Βρετανία) και η μη επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Αυτά τα δύο σημεία αποτέλεσαν και τις σημαντικότερες προεκλογικές δεσμεύσεις του ηγέτη των Εργατικών, Κέβιν Ρουντ. Είχε προεκλογικά δεσμευτεί ότι θα επιδιώξει, το συντομότερο δυνατό, η χώρα του: πρώτον να επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο και δεύτερον να αποχωρήσει από το Ιράκ. Το πρώτο έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Και από ότι φαίνεται, μάλλον έπεται συνέχειας…

{Περισσότερες Πληροφορίες για τον Peter Garrett μπορείτε να βρείτε στην προσωπική ιστοσελίδα του: www.petergarrett.com.au }

Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"
www.politis-thrakis.gr