Όραση πέρα από τηλεόραση

{Άρθρο για το ειδικό φύλλο-αφιέρωμα του "Πολίτη της Θράκης" για το 14ο Δημοσιογραφικό Συνέδριο, Σαμοθράκη, 22-25.6.2006, με θέμα "Η Ελληνική Τηλεόραση Σήμερα"}

Στην εποχή της πληροφορίας, το μεγάλο ζητούμενο είναι να καταφέρουμε να μετατρέψουμε την πληροφόρηση σε γνώση. Ο κίνδυνος να μετατραπούμε σε μια παθητική κοινωνία πληροφορίας χωρίς σκέψη και κριτική ικανότητα είναι ορατός.

Η τηλεόραση συμβάλει στη διαμόρφωση συνειδήσεων και τρόπων συμπεριφοράς. Οι μονόλογοι, για παράδειγμα, στην καθημερινότητά μας παίρνουν την θέση του διαλόγου, ο καθένας θεωρεί ότι είναι αλάνθαστος, έχει πλήρη γνώση επί παντός επιστητού, όπως γίνεται, τις περισσότερες φορές, στους τηλεοπτικούς μας δέκτες και τα δελτία των 8.

Δύο τάσεις διαφαίνονται: από την μια, εκείνοι που είναι ενάντια στην ανάδειξη των ΜΜΕ σε «θεσμική υπερδύναμη», και από την άλλη, εκείνοι που ένθερμα υποστηρίζουν την «αλήθεια» όπως αυτή προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Η χρυσή τομή των δύο θέλει την δημοσιογραφία μακριά από λαϊκισμούς, υπηρετώντας τις ανάγκες της κοινής γνώμης και της δημοκρατίας.

Όσο περισσότερο όμως η κοινή γνώμη διαμορφώνεται από την τηλεόραση τόσο μεγαλύτερες γίνονται οι ηθικές και κοινωνικές ευθύνες των ίδιων των δημοσιογράφων. Αναρωτιέμαι λοιπόν πόσοι δημοσιογράφοι σήμερα σέβονται σοβαρά το τεκμήριο της αθωότητας και δεν προεξοφλούν αποφάσεις; Πόσοι αποφεύγουν να μεταδώσουν μια είδηση αν το περιεχόμενό της δεν έχει πλήρως ελεγχθεί; Πόσοι ερευνούν εις βάθους, αντιλαμβανόμενοι με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, μια είδηση πριν μεταδοθεί; Πόσο ισότιμα αντιμετωπίζονται σήμερα οι πολίτες από τα ΜΜΕ; Πόσος χρόνος διατίθεται στους πολίτες, ανεξαρτήτως θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης; Πόσο προβάλλεται η διαφορετικότητα; Πόσο πλουραλιστικά παρουσιάζονται τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας μας; Πόσα αισιόδοξα μηνύματα παρουσιάζει η ελληνική τηλεόραση;

Χωρίς να υπάρχει πρόθεση μηδενισμού των πάντων, φαίνεται ότι ο επιθετικός χαρακτήρας που έχει υιοθετήσει, στις περισσότερες περιπτώσεις, η ιδιωτική τηλεόραση στην Ελλάδα διαφέρει από το πιο ανθρώπινο και ήπιο ύφος που ακολουθείται στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.

Η δημοσιογραφία όμως μπορεί και πρέπει να είναι δημιουργική, να δώσει νέες ιδέες, να κάνει προτάσεις, να συν-διαμορφώσει μια εύρυθμη κοινωνία. Η ευθύνη είναι μεγάλη για όλους. Θα πρέπει όλοι να αναλογιστούμε κατά πόσο η κοινωνία μας σήμερα διαθέτει άλλες μορφές δημόσιας επικοινωνίας και εάν υπάρχει δημόσιος διάλογος εκτός τηλεόρασης ή αν τον έχουμε αναθέσει εξ’ ολοκλήρου στα τηλεπαράθυρα.

Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"
www.politis-thrakis.gr

Εμείς οι Έλληνες ξέρουμε από προσφυγιά… πόσο όμως μας απασχολεί;

Εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κάθε μέρα με την ελπίδα ότι δεν θα χάσουν την ζωή τους, δεν θα τους κυνηγήσει κάποιος, δεν θα πέσουν πάνω σε κάποια νάρκη, θα βρουν σύντομα πόσιμο νερό, θα βρεθεί κάποιος να τους βοηθήσει, θα βρουν σύντομα κάποιο κατάλυμα και τροφή, θα βρουν ξανά τις οικογένειές τους, θα μπορέσουν κάποιοι στιγμή να επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους, και δεν θα αναγκαστούν εκ νέου να ξενιτευτούν… Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι πρόσφυγες και η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου αποτελεί για όλους μας αφορμή περισυλλογής για την κατάστασή τους.

Ο πρόσφυγας δεν είναι οικονομικός μετανάστης. Διαφέρει από τον μετανάστη, αφού δεν του δίνεται (του αναιρείται) η δυνατότητα επιλογής μετεγκατάστασης. Λόγω του φόβου διώξεών του για πολιτικούς, θρησκευτικούς, εθνοτικούς και φυλετικούς λόγους, αλλά και του κινδύνου απώλειας της ίδιας του ζωής, δεν του επιτρέπεται η επιστροφή στη χώρα προέλευσης του.

Ξεριζωμένοι από την ίδια τους γη, θύματα αδιαλλαξίας, μισαλλοδοξίας και έλλειψης ανεκτικότητας, οι πρόσφυγες, έρχονται σε αντιπαράθεση με ανάλγητες καταστάσεις. Μετατρέπονται στα πιο άμεσα θύματα ενόπλεων και βίαιων συγκρούσεων και μάχονται για την ίδια τους την επιβίωση.

Οι γυναίκες στις περισσότερες των περιπτώσεων βιώνουν τις πιο σκληρές συνθήκες προσφυγιάς. Εξαναγκάζονται, λόγω φύλου, σε απάνθρωπες σωματικές επιθέσεις, βιασμούς και σεξουαλική βία. Τα παιδιά θύματα της προσφυγιάς υπόκεινται σε απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, που καμία δημοκρατική κοινωνία δεν μπορεί να διανοηθεί και να ανεχθεί.

Οι παγκόσμιες τάσεις δείχνουν ότι πρόσφυγες στην ίδια τους την χώρα γίνονται όλο και περισσότεροι συνάνθρωποι μας. Τα στοιχεία μάλιστα που δίνει στη δημοσιότητα η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες δείχνουν ότι παρά την γενική βελτίωση που παρατηρείται στο σύνολο της προσφυγιάς, οι εκτοπισμένοι στην ίδια τους την χώρα αυξάνονται.

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε πρόσφατα: «Τα καλά νέα είναι ότι ο παγκόσμιος αριθμός προσφύγων βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από το 1980 και ότι από το περασμένο έτος σημειώθηκαν οι μικρότερες μαζικές έξοδοι σε γειτονικά κράτη εδώ και 29 χρόνια. Τα κακά νέα όμως είναι ότι η διεθνής κοινότητα έχει ακόμη πολύ δρόμο για να δώσει λύση στα δεινά εκατομμυρίων ανθρώπων εκτοπισμένων στο εσωτερικό της χώρας τους».

Στη γειτονιά μας, στο Κόσοβο, οι Σέρβοι αντιμετωπίζουν ακόμη σοβαρά προβλήματα αλλά και κινδύνους κατά την επιστροφή τους στις κατοικίες τους. Στο Ιράκ, στην Σομαλία, στην Λιβερία, στο Σουδάν και πολλές άλλες περιοχές του κόσμου οι εκτοπισμένοι υπήρξαν πολλοί.

Παγκοσμίως, τα στοιχεία που δίδονται από την Ύπατη Αρμοστεία (έως το τέλος του 2005) περιλαμβάνουν 8,4 εκατομμύρια πρόσφυγες, 6,6 εκατομμύρια εκτοπισμένους (στο εσωτερικό της χώρας τους) με μόλις 0,52 εκατομμύρια εκτοπισμένων να έχουν καταφέρει να επιστέψουν.

Η εγγύηση, η διασφάλιση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της σωματικής ακεραιότητας αποτελούν χρέος κάθε κοινωνίας. Εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν σαν πρόσφυγες, ακόμη και μέσα στα σύνορα της ίδιας τους της χώρας, και χρειάζονται περισσότερη βοήθεια από όση λαμβάνουν σήμερα.

Εμείς οι Έλληνες ξέρουμε από προσφυγιά. Η σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας σημαδεύτηκε από προσφυγικά κύματα από την Μικρά Ασία, την Καππαδοκία, τον Πόντο, την Ανατολική Θράκη και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας, άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής αναγκάστηκαν να μπουν στην φυλακή και να σταλούν στην εξορία. Άλλοι, λόγω της αντίθεσής τους με το καθεστώς, αναγκάστηκαν σε φυγή.

Ξέρουμε τι σημαίνει προσφυγιά, έχουμε την ευαισθησία. Είναι χρέος όλων μας να συμβάλουμε στην ασφάλεια και την ελευθερία. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων ας αναλογιστούμε τα εκατομμύρια των προσφύγων που προσπαθούν να επιβιώσουν και ας απαιτήσουμε την πιο ενεργή προστασία τους.

Παρά τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους, όλοι οι πρόσφυγες έχουν κάτι κοινό: την ελπίδα ότι τελικά θα τα καταφέρουν και θα έχουν ένα καλύτερο αύριο. Ας κρατήσουμε την ελπίδα τους ζωντανή.

{Η έκθεση «Παγκόσμιες Τάσεις στην Κατάσταση των Προσφύγων 2005» (2005 Global Refugee Trends) διατίθεται στην ιστοσελίδα της Ύπατης Αρμοστείας: www.unhcr.org. Περισσότερα στοιχεία μπορείτε επίσης να βρείτε στην Αντιπροσωπεία της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα: http://www.unhcr.gr}.

Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"
www.politis-thrakis.gr

AIDS: η μάστιγα του αιώνα

«Aποτύχαμε να εκπληρώσουμε τις υποσχέσεις μας. Ο ιός εξαπλώθηκε ταχύτερα και με πιο καταστροφικές συνέπειες από οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. Έγινε εμπόδιο στην πρόοδο της ανθρωπότητας»[i].
Kόφι Aνάν, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι εθνικές αρχές έρχονται αντιμέτωποι κατά καιρούς με νέες παγκόσμιες νόσους που προκαλούν πανικό στην δημόσια υγεία. Πιο πρόσφατα παραδείγματα η “νόσος των πτηνών” (avian influenza), το sars, και η “νόσος των τρελών αγελάδων” (σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών).

Η διαβάθμιση μιας ασθένειας στο παρόν, η απειλή που δημιουργεί για το μέλλον, το βάθος και η έκτασή της καθώς και η αναγκαιότητα δράσης για την αντιμετώπισή της, είναι τα στοιχεία που την καθιστούν ως πανδημία που χρίζει παγκόσμιας αντιμετώπισης[ii]. Με βάση αυτά τα κριτήρια, το AIDS είναι η πιο διαδεδομένη παγκόσμια πανδημία στα πιο παραγωγικά μάλιστα μέρη του πληθυσμού. Η εξάπλωσή του δεν γνωρίζει σύνορα: έχει επεκταθεί σε κάθε ήπειρο, σε κάθε χώρα. Συνεπώς, το AIDS δεν είναι απλώς ένα ακόμη πρόβλημα δημόσιας υγείας, αλλά είναι σήμερα το κατ’ εξοχήν πρόβλημα ασφάλειας για την υγεία του ανθρώπου.

Οι αριθμοί δυστυχώς μιλούν από μόνοι τους: κάθε λεπτό, ένα παιδί πεθαίνει από ασθένειες που σχετίζονται με το AIDS, ένα παιδί γίνεται φορέας του ιού HIV και τέσσερις νέοι 15-24 ετών γίνονται φορείς του ιού HIV[iii]. Υπολογίζεται ότι 65 εκατομμύρια άνθρωποι υπήρξαν φορείς του ιού, και περισσότεροι από 25 εκατομμύρια έχασαν την ζωή τους.

Όταν στις 5 Ιουνίου του 1981 τα Κέντρα Ελέγχου και Προλήψεως Ασθενειών στην Ατλάντα έδωσαν στη δημοσιότητα μια έκθεση για πέντε νεαρούς ομοφυλόφιλους άνδρες, οι οποίοι εμφανίστηκαν σε τρία νοσοκομεία του Λος Άντζελες πάσχοντας από την ίδια σπάνια και μοιραία «πνευμονία», μία καινούργια ασθένεια μπήκε στη ζωή μας. Σήμερα, οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV παγκοσμίως ξεπερνούν τα 40 εκατομμύρια.

Η διεθνής κοινότητα έχει αναγνωρίσει τους κινδύνους της παγκόσμιας πανδημίας και με αφορμή την συμπλήρωση 25 χρόνων από τότε που ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά ο ιός, δεσμεύεται εκ νέου για πιο αποτελεσματική δράση. Από τις 31 Μαΐου έως τις 2 Ιουνίου, στον ΟΗΕ πραγματοποιήθηκε ειδική συνεδρίαση με θέμα την καταπολέμηση του θανατηφόρου ιού.

Τα επιτεύγματα, όπως σημειώθηκε, κατά την συνεδρίαση, μηδαμινά. Σύμφωνα με έκθεση που παρουσιάστηκε από την UNAIDS: «περίπου 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν αυτή τη στιγμή με τον ιό HIV ανά τον κόσμο, 5 εκατομμύρια μολύνονται και 3 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από AIDS -εκ των οποίων το 90% στις αναπτυσσόμενες χώρες. Tο 2005, τουλάχιστον 4,1 εκατ. άνθρωποι μολύνθηκαν με τον φονικό ιό, ενώ 2,8 εκατ. πέθαναν»[iv].

Η διεθνής κοινότητα οφείλει να συμβάλει πιο αποφασιστικά στην καταπολέμηση του AIDS. Σε παγκόσμιο επίπεδο, χρειάζεται μια πιο επιθετική στρατηγική και η δημιουργία μιας παγκόσμιας συμμαχίας που θα δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην δημόσια επαγρύπνηση, την προφύλαξη και την εκπαίδευση.

Η μεταφορά τεχνογνωσίας για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας πανδημίας στις αναπτυσσόμενες χώρες και ιδίως στην Αφρική αποτελούν επείγουσα ανάγκη. Η ανθρωπιστική βοήθεια, όσο σημαντική και αξιέπαινη κι αν είναι, δεν αρκεί ούτε στο ελάχιστο για να λύσει το πρόβλημα. Οι χώρες αυτές, έχουν ανάγκη στήριξης ή εκ νέου δημιουργίας δικών τους υποδομών, για να αντιμετωπίσουν τον αποδεκατισμό του πληθυσμού τους.

Σε εθνικό επίπεδο, προγράμματα επιδημιολογικής παρακολούθησης της εξέλιξης της νόσου, θα πρέπει να επικουρούν την ανάλυση της παγκόσμιας πανδημίας. Απαιτείται περισσότερη και πιο ενεργητική ενημέρωση, γενναία αναβάθμιση των υπηρεσιών παροχής ιατροφαρμακευτικών περίθαλψης, εισαγωγή σύγχρονης τεχνολογίας και ενδυνάμωση των ερευνητικών προγραμμάτων για τον προσδιορισμό της μεταδοτικότητας του ιού. Η ενημέρωση και συμβουλευτική σε ψυχολογικά, κοινωνικά, ιατρικά και νομικά θέματα που αφορούν στον ιό HIV και στο AIDS θα πρέπει να παρέχεται αποτελεσματικότερα, σε καθημερινή βάση, χωρίς κόστος και με επιστημονική βάση.

Άλλες εθνικές δράσεις μπορούν να αναδείξουν και να καταπολεμήσουν την ασθένεια. Πρόσφατα, για παράδειγμα, 14 χώρες αποφάσισαν να εφαρμόσουν άμεσα «Φόρο αλληλεγγύης» στα αεροπορικά εισιτήρια για τους πάσχοντες από AIDS. Στη Γαλλία η εισφορά θα ισχύσει από την 1η Ιουλίου και αναμένεται να αποφέρει 200 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο, προκειμένου να ενισχυθεί το Διεθνές Χρηματοδοτικό Μέσο Αγοράς Φαρμάκων.

Οι τοπικές κοινωνίες οφείλουν επίσης να έχουν τον δικό τους ρόλο. Η συστηματική καταγραφή, η αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών, αλλά και η συμμετοχή σε εκστρατείες πρόληψης και ενημέρωσης, μέσω συνεργασίας με τα ΜΜΕ και τους αρμόδιους φορείς μπορούν να συμβάλουν θετικά. Ολοκληρωμένα Προγράμματα Αγωγής Υγείας, με πλήρη και αναλυτική ενημέρωση για θέματα που σχετίζονται με το AIDS μπορούν να οδηγήσουν σε διαμόρφωση προτύπων συμπεριφοράς για την προάσπιση της υγείας των νέων.

Πάνω από όλα όμως, χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση και προφύλαξη από κάθε πολίτη ξεχωριστά. «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν», σύμφωνα με την Ιπποκράτειο αρχή και στην περίπτωση αυτή «το προλαμβάνειν» σώζει ζωές.

[i] Από την ομιλία του Κόφι Ανάν στην ειδική συνεδρίαση του ΟΗΕ για το AIDS, στις 31 Μαΐου 2006
[ii] Commission on Human Security, Human Security Now (New York: commission on Human security, 2003), p. 96-7
[iii] UNICEF, http://www.unicef.gr/oldpress/2005/dt4205.php
[iv]UNAIDS, http://www.unaids.org

Εφημερίδα "Πολίτης της Θράκης"

www.politis-thrakis.gr